Analiza wiersza Józefa Barana jednym z tematów na maturze z języka polskiego

W środę 4 maja rozpoczęła się matura 2022. W pierwszym dniu maturzyści zmierzyli się z egzaminem z języka polskiego. Wiersz pochodzącego z Borzęcina poety Józefa Barana pojawił się na maturze z języka polskiego jako jeden z tematów rozprawki. Co ciekawe, jak informują media ogólnopolskie – maturę pisała również wnuczka poety Nina, która ukończyła II LO im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie.

Warto podkreślić, że to nie pierwszy raz, gdy wiersz Józefa Barana pojawił się na maturze. W 2005 r., maturzyści mieli do interpretacji wiersz pt. „Mam dwadzieścia pięć lat”.

– Myślę, że wiersz nie był trudny do interpretacji i średnio myślący człowiek z łatwością go odczyta. Jego głównym motywem jest opozycja pomiędzy ciałem a duchem, pomiędzy fantazjami tworzonymi przez „Jaśnie Oświeconą Głowę” a ograniczenia wynikającymi z naszych, ludzkich ułomności. Są one w dużej mierze spowodowane fizjologią, stąd przeciwieństwem „Jaśnie Oświeconej Głowy” jest „szara piechota nóg”. To paradoks naszej natury. Ociężałe ciało nie nadąża za planami czy marzeniami, które wymyśli głowa.

Wiersz jest po części satyrą, a raczej filozoficzno-humorystyczną definicją życia. Nie pamiętam już dokładnie momentu, w którym go napisałem, jednak stało się to pod wpływem mojego pobytu w szpitalu i przebytych chemioterapii.

Oczywiście każdy odbiorca trochę inaczej odczytuje poezję, ale nie możemy pozwalać sobie na całkowicie dowolną interpretację. Wiersz to są nuty, który można odśpiewać w różnych aranżacjach, ale zapisu nutowego nie można zmieniać, bo może wyjść z tego fałsz – powiedział w rozmowie z Super Expresem Józef Baran.

W przypadku analizy tekstu poetyckiego nie ma podanego problemu, który maturzysta powinien poruszyć w swoim tekście, jest tylko ogólne polecenie: zinterpretuj wiersz (zamieszczony w arkuszu egzaminacyjnym), postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją. W tym roku trzeba było zinterpretować wiersz Józefa Barana „Najkrótsza definicja życia”.

Pozostałe tematy jakie maturzyści mieli do wyboru to rozprawki: czym dla człowieka może być tradycja, na podstawie „Pana Tadeusza”, lub kiedy relacja z drugim człowiekiem staje się źródłem szczęścia, na podstawie „Nocy i dni”.

Józef Baran urodził się w Borzęcinie. Pracował jako nauczyciel, redaktor w tygodniku „Wieści” oraz reportażysta w „Dzienniku Polskim”. Za odkrywcę jego poezji uważa się Artura Sandauera, choć wcześniej wiele wierszy poety zostało opublikowanych w „Tygodniku Powszechnym”. Obecnie autor ponad 30 książek, przekładany na ponad 20 języków, osobne tomy ukazały się w języku niemiec­kim, angielskim, hiszpańskim i rosyjskim. Za twórczość poetycką był wielokrotnie doceniany, m.in. Nagrodą Fun­dacji Kościelskich w Genewie, wyróżnieniem PEN West czy Nagrodą Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. W 1989 r. jego wiersze weszły do podręczników szkolnych.

Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 wyrazów.

Józef Baran

Najkrótsza definicja życia

cały czas
mieć
zajęty czas

serce
pukaniem do serc
nogi
codzienną krzątaniną
wokół mrowia spraw
głowę
głowieniem się nad
byle czym
byle jak
byle nie zauważać
pochłaniających nas
ruchomych piasków
czasu

a gdy już
nie da się
nie zauważyć

byle do końca
n a d z i e i ć oczy
strużką światła
prześwitującą
przez szczelinę
w Drzwiach
Tajemnicy

Józef Baran, Najkrótsza definicja życia, [w:] tegoż, Szczęście w czapce niewidce i 99 nowych wierszy,
Poznań 2015.

Arkusz egzaminacyjny rozwiązywany w środę przez maturzystów Centralna Komisja Egzaminacyjna opublikowała na swej stronie internetowej (plik PDF) <==.

—

foto: Maciej Mazur

IB / borzecin.pl / PAP (dsh)