Brzesko. Łączy nas pamięć – konferencja i otwarcie wystaw w ramach obchodów 80. rocznicy zagłady brzeskich Żydów
W 80. rocznicę zagłady brzeskich Żydów Stowarzyszenie „Pamięć i dialog. Wspólna historia”, Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Brzesku, Urząd Miasta Brzeska oraz Miejski Ośrodek Kultury w Brzesku po raz kolejny zorganizowali obchody pod wspólną nazwą „Brzesko. Łączy nas pamięć”. W ich ramach zaplanowano szereg wydarzeń w dniach 10-11 września 2022 r.
Galeria zdjęć 10 września 2022 r. <==
W sobotę brzeska biblioteka wraz ze Stowarzyszeniem „Pamięć i dialog. Wspólna historia” zaprosili na wręczenie dyplomów i nagród uczestnikom zorganizowanego wspólnie konkursu fotograficznego „Okruchy pamięci. Ślady społeczności żydowskiej w Brzesku”. Zadaniem jego uczestników było wykonanie najciekawszej fotografii pokazującej materialne ślady obecności społeczności żydowskiej w Brzesku. Laureatami w poszczególnych kategoriach wiekowych zostali: Nina Dubiel za zdjęcie pt. „Peaceful” – Kategoria I (młodzież szkół ponadpodstawowych) oraz Ireneusz Węglowski za zdjęcie pt. „Drzewo życia” – Kategoria II (dorośli). Podczas sobotnich uroczystości zwycięscy odebrali dyplomy i nagrody pieniężne w wysokości 500 zł, wszyscy pozostali uczestnicy konkursu również otrzymali pamiątkowe dyplomy.
Po wręczeniu nagród i dyplomów dobyło się otwarcie wystawy pokonkursowej prezentującej wybrane prace nadesłane przez uczestników. Autorem wystawy jest grafik Daniel Nalepka, pomysłodawca i współtwórca konkursu. Ekspozycja jest prezentowana w holu na parterze RCKB w Brzesku i będzie dostępna dla zwiedzających co najmniej do końca października w godzinach otwarcia budynku.
W drugiej części sobotnich obchodów odbyła się konferencja popularnonaukowa poświęcona 80. rocznicy zagłady brzeskich Żydów. Swoje prelekcje zaprezentowali kolejno:
dr Roman Gieroń – historyk, pracownik Instytutu Pamięci Narodowej, Oddziałowego Biura Badań Historycznych w Krakowie. Autor badań i publikacji poświęconych II wojnie światowej, w tym również zbrodniom niemieckim wobec społeczności żydowskich, który wygłosił wykład pt. „Aktion „Reinhardt” w dystrykcie krakowskim”.
dr Anna Brzyska – prezes Stowarzyszenia „Pamięć i dialog. Wspólna historia”, działaczka społeczna i inicjatorka szeregu działań na rzecz upamiętnienia żydowskiej społeczności przedwojennego Brzeska, służących umacnianiu i kontynuacji dialogu polsko-żydowskiego oraz integracji wspólnoty chrześcijan i Żydów. Współorganizatorka sobotniego spotkania przedstawiła referat pt. „Los brzeskich Żydów w latach II wojny światowej”.
Lucjan Kołodziejski – historyk, nauczyciel w Zespole Szkół w Borzęcinie Górnym. Pasjonat historii regionalnej. Aktywnie promuje wiedzę o lokalnej historii poprzez monograficzne publikacje, artykuły na łamach regionalnych czasopism, wykłady, wycieczki, akcje badawcze. Zaprezentował on wykład pt. „Ofiary Holokaustu z Borzęcina”.
Weronika Salamon, uczennica Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Brzesku. Wygłoszona przez nią prelekcja pt. „Historia Ryfki Passler i jej rodziny” stanowiła pokłosie pracy zgłoszonej przez Weronikę Salamon i Kamilę Nycz do V edycji konkursu „Znamy wasze imiona. Przywracanie pamięci o przedwojennej żydowskiej społeczności Brzeska i powiatu brzeskiego”, w którym zdobyła ona wyróżnienie. Opiekunką uczennic ze strony szkoły podczas przygotowywania pracy była pani Bernadetta Styczeń.
Karolina Korwin, Hanna Pajor i Karolina Szewczyk – uczennice ze Szkoły Podstawowej im. Kazimierza Brodzińskiego w Wojakowej. Również laureatki tegorocznej edycji konkursu „Znamy wasze imiona”, w którym za swoje prace zdobyły równorzędne nagrody główne. Prace konkursowe wykonały pod opieką Iwony Czyżyckiej-Dudy oraz Haliny Czyżyckiej-Goryl. Podczas konferencji przedstawiły wspólnie referat pt. „Ratowanie Żydów z okolic Wojakowej w latach Zagłady”.
Mala Meyer z Izraela, która w prelekcji „Historia Mali Zimetbaum, która uratowała moją matkę” zaprezentowała postać swojej imienniczki, na cześć której otrzymała to imię i jej związki z historią swojej rodziny. Na koniec odbyło się otwarcie drugiej z wystaw noszącej tytuł „Mala Zimetbaum – urodzona w Brzesku bohaterka Auschwitz”, dla której swoistym wprowadzeniem było ostatnie z konferencyjnych wystąpień.
Autorką wystawy pod względem merytorycznym jest Anna Brzyska, projekt graficzny przygotowała natomiast Katarzyna Kostecka z Miejskiego Ośrodka Kultury. Ekspozycja została współfinansowana przez Stowarzyszenie „Pamięć i dialog. Wspólna historia” i Fundację „Forum Dialogu”.
– Mala Zimetbaum jest chyba jedną z najbardziej znanych na świecie osób urodzonych w Brzesku; jej przodkowie mieszkali tu co najmniej przez kilka pokoleń, a na cmentarzu żydowskim przetrwały nagrobki jej dziadków. W 1928 roku (Mala miała wtedy 10 lat) rodzina wyemigrowała do Belgii.
Kiedy Niemcy okupowali Belgię, Mala dołączyła do Ruchu Oporu; w 1942 roku została aresztowana i deportowana do Auschwitz. Ponieważ znała 5 języków, w obozie stała się najpierw gońcem, a później tłumaczem. Wykorzystywała swoją pozycje, żeby pomagać współwięźniarkom. Istnieje bardzo dużo świadectw kobiet, które zawdzięczają Mali życie, uratowała co najmniej kilkadziesiąt osób. W obozie Mala zakochała się w polskim więźniu politycznym Edwardzie Galińskim. Podjęli razem próbę ucieczki, ale po 2 tygodniach zostali złapani i straceni.
Historia bohaterskiego życia i tragicznej śmierci Mali zostały uwiecznione w wielu książkach, filmach, sztukach teatralnych, a nawet operze. Z tą wystawą Mala wraca do swojego rodzinnego miasta.
W otwarciu wystawy uczestniczyli: pan Jehuda Hartmanz rodziną – mieszkający w Izraelu bliski krewny Mali i pani Mala Meyer, której matka została uratowana przez Malę Zimetbaum. To na cześć tej bohaterki pani Meyer dostała imię – mówi o ekspozycji i jej bohaterce Anna Brzyska autorka wystawy.
Drugą część uroczystości w ramach obchodów „Brzesko. Łączy nas pamięć” przygotowano w niedzielę, 11 września. Tego dnia organizatorzy zaplanowali: Marsz Pamięci, odsłonięcie pomnika na grobie Mundka i Cyli Strauberów, odsłonięcie tablic informacyjnych na cmentarzu żydowskim w Brzesku oraz wieczór kultury żydowskiej z koncertem zespołu Klezmorim trio.
—
PiMBP w Brzesku
Fot. Bogusław Hajduk
