Dziedzictwo kulturowe niejedno ma imię – regionalistyczna konferencja popularnonaukowa w brzeskiej bibliotece

W pierwszych dniach lipca w Regionalnym Centrum Kulturalno-Bibliotecznym w Brzesku odbyła się konferencja popularnonaukowa wpisująca się w regionalistyczne działania Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Brzesku, która od wielu lat dokumentuje i rozpowszechnia wiedzę o kulturze, historii i zasłużonych mieszkańcach Brzeska i regionu brzeskiego. Jej celem było upowszechnianie wiedzy o regionie i jego dziedzictwie kulturowym. Tytuł wydarzenia „Dziedzictwo kulturowe niejedno ma imię” nawiązywał do publikacji „Imiona. Dziedzictwo kultury. Zmienność imiennictwa w polskich środowiskach lokalnych na przykładzie rzymskokatolickiej parafii Jadowniki (Podgórne) w Małopolsce w latach 1784-2005” autorstwa dr Sabiny Jakubowskiej, stanowiącej rezultat jej studiów doktoranckich, która była punktem wyjścia konferencji. Organizatorami wydarzenia byli: Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Brzesku, Towarzystwo Miłośników Ziemi Jadownickiej, Urząd Miejski w Brzesku i Starostwo Powiatowe w Brzesku.

Galeria zdjęć <==

W gronie znakomitych prelegentek i prelegentów, osób związanych z Brzeskiem i jego okolicami oraz przybyłych gości, rozpatrywaliśmy różne konteksty, w których realizuje się dziedzictwo kulturowe. Tematyka referatów pozwoliła na wyodrębnienie trzech perspektyw tych rozważań: lokalnych społeczności, indywidualnych osób poszukujących swoich korzeni oraz instytucji. Różnorodność podejmowanych wątków, interesujące przekłady i doskonały dobór przemawiających przełożyły się na sukces konferencji i jej pozytywny odbiór ze strony uczestniczek i uczestników.

W pierwszym panelu konferencji prelegentki i prelegenci prezentowali temat dziedzictwa kulturowego w kontekście osób indywidualnych i lokalnych społeczności. Jako pierwsza swój referat zaprezentowała inicjatorka wydarzenia, dr Sabina Jakubowska – autorka interdyscyplinarnej publikacji „Imiona – dziedzictwo kultury”, a także powieści „Akuszerki” i „Dom na Wschodniej”, członkini Towarzystwa Miłośników Ziemi Jadownickiej, doula i nauczycielka. W wystąpieniu pt. „Imiona – dziedzictwo kultury” prelegentka podzieliła się ze zgromadzoną publicznością tematem, który ją fascynuje i który stał się zarazem przedmiotem jej wieloletnich badań, zakończonych osiągnięciem tytułu doktora nauk humanistycznych i publikacją naukową „Imiona. Dziedzictwo kultury”, która w tym dniu miała swoją oficjalną premierą.

Kolejny prelegent temat dziedzictwa rozpatrywał na przykładzie społeczności Borzęcina. Lucjan Kołodziejski – historyk, nauczyciel, pasjonat historii Borzęcina i okolic, którą aktywnie promuje poprzez monograficzne publikacje, artykuły na łamach regionalnych czasopism, wykłady, wycieczki, akcje badawcze, przedstawił referat „Mieszkańcy Borzęcina w świetle Liber Status Animarum z lat 1870-1955”. Uczestnicy i uczestnicy konferencji wraz z prelegentem śledzili kolejne fragmenty księgi zwanej status animarum, będącej rodzajem księgi parafialnej prowadzonej przez parafię/proboszcza w celu rejestracji wiernych. Z analizy tego materiału wyłonił się bardzo zajmujący obraz życia tej społeczności na przestrzeni czasu, ich codziennych spraw, wpływu, jaki miały na nie wydarzenia zewnętrzne, przemiany historyczne, społeczne, gospodarcze.

Trzeci prelegent, dr hab. Andrzej A. Zięba – historyk z Uniwersytetu Jagiellońskiego (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej) i Polskiej Akademii Umiejętności, dyrektor Ośrodka Badań nad Kulturą Ormiańską w Polsce, w swoim wystąpieniu odniósł się do historii regionalnej: dziejów ziemi wiśnickiej, z której pochodzi i na której mieszka. W referacie pt. „Zapomniane dziedzictwo: Faronada, czyli rebelia kościelna w międzywojennym Wiśniczu” przywrócił pamięć o wydarzeniach, które przed laty wstrząsnęły społecznością Nowego Wiśnicza.

Doktor Anna Brzyska, prezeska Stowarzyszenia „Pamięć i dialog. Wspólna historia”, działaczka społeczna i inicjatorka szeregu działań na rzecz upamiętnienia żydowskiej społeczności przedwojennego Brzeska i powiatu brzeskiego, poprzez prezentację „Dziedzictwo kulturowe brzeskich Żydów: symbolika płaskorzeźb i piękno inskrypcji na nagrobkach na cmentarzu żydowskim przy ul. Czarnowiejskiej” pozwoliła zebranym poznać i zrozumieć język symboli żydowskich macew.

Jako kolejna wystąpiła doktor Kinga Wenklar, która będąc z wykształcenia etnolingwistką, zaprezentowała temat przekazywania kulturowego obrazu świata między pokoleniami na wsi za pośrednictwem pieśni w referacie „Zaśpiewaj mi, kim jestem. Tradycja wspólnego śpiewu jako sposób włączania do wspólnoty na przykładzie kobiecej tradycji śpiewaczej Pokucia i Huculszczyzny”.

Kolejna z prelegentek, pochodząca z Przeworska pasjonatka badań historycznych i genealogicznych, Agnieszka Sala w wystąpieniu pt. „Fryderyk Sala – z Jadownik przez Łańcut do Przeworska” przedstawiła historię swojego przodka i kulisy odkrycia jego powiązań z Jadownikami, pokazując przy tym, jak wnikliwie i uważnie można traktować badania historyczne i genealogiczne, w których każdy detal może zaprowadzić do kolejnych informacji.

Jako ostatnie w pierwszym panelu zostało zaplanowane wystąpienie Nataschy Gurgul – Austriaczki o polskich korzeniach, psycholożki klinicznej i psycholożki zdrowia, której zainteresowania naukowe to ludzie i konteksty ich działań. Ze względu na nieobecność prelegentki jej wystąpienie jako ostatnie podczas konferencji zaprezentowała Sabina Jakubowska. Referat o tajemniczo brzmiącym tytule „Poza dobrem i złem rodzą się gwiazdy” wywarł bardzo duże wrażenie na zgromadzonej publiczności. Była to poruszającą opowieść o historii rodzinnej, rozpoczynającej się przed wielu laty w Jadownikach, poprzez wojnę, po wieloaspektową, transgeneracyjną traumę, która również może stanowić rodzaj dziedzictwa kulturowego, pozwalając poznać, zrozumieć i docenić swoje zasoby.

W drugim panelu, który rozpoczął się po przerwie, podczas której dostępny był poczęstunek przygotowany przez KGW z Jadownik, a na stanowisku Towarzystwa Miłośników Ziemi Jadownickiej można było zakupić publikację „Imiona – dziedzictwo kultury” autorstwa Sabiny Jakubowskiej, zaprezentowano referaty oscylujące wokół tematu dziedzictwa kulturowego z perspektywy instytucjonalnej.

Pierwsze w tej części wystąpienie należało do Anetty Stachoń – dyrektorki Muzeum im. Prof. Stanisława Fischera w Bochni, autorki książek i publikacji naukowych, w tym dotyczących dziedzictwa kulturowego i historycznego Bochni i ziemi bocheńskiej. W referacie „Muzeum im. Prof. Stanisława Fischera w Bochni – niezwykłe dziedzictwo niezwykłych ludzi” ukazała prowadzoną przez siebie instytucję jako tętniące życiem miejsce ze wspaniałą historią.

Kolejna prelegentka, Alicja Koźmińska, kierowniczka brzeskiej filii Biblioteki Pedagogicznej w Tarnowie, inicjatorka licznych akcji promujących czytelnictwo oraz wspierających edukację systemową, znana z pielęgnowania pamięci o historii regionu oraz wspierania utalentowanych osób i działań kulturotwórczych, w wystąpieniu „Dziedzictwo kulturowe regionu w przestrzeni Biblioteki Pedagogicznej w Tarnowie Filii w Brzesku” przedstawiła swoją instytucję w świetle jej dokonań w obszarze kultywowania dziedzictwa kulturowego.

Prezes Księgarni Akademickiej z siedzibą w Krakowie, Adam Lejczak, w prelekcji pt. „Rola wydawnictwa naukowego w promowaniu nauki, kultury i historii” zaprezentował różnorodną i bardzo interesującą przestrzeń dziedzictwa naukowego i kulturowego, przekazywanego światu za pośrednictwem wydawanych publikacji, w tym szczególnie pozycje związane z ziemią brzeską.

Referat o tytule „Przekazywanie dziedzictwa kulturowego regionu jako cel działań Towarzystwa Miłośników Ziemi Jadownickiej” na zakończenie konferencji przedstawił Jerzy Świerczek – prezes TMZJ, człowiek całym sercem zaangażowany w działalność Towarzystwa oraz prowadzenie Izby Regionalnej, który swoją pracą na rzecz lokalnej społeczności kontynuuje i rozwija dzieło swojego ojca Stanisława Świerczka, wcześniejszego prezesa TMZJ. Podczas wystąpienia przedstawił wieloletnie dokonania TMZJ, zwieńczone otrzymaniem Medalu Polonia Minor.

Konferencja „Dziedzictwo kulturowe niejedno ma imię” okazała się wydarzeniem niezwykle udanym. Jej pozytywny odbiór i zainteresowanie publiczności prezentowaną tematyką po raz kolejny udowodniły, że w brzeskim środowisku istnieje potrzeba organizowania wydarzeń poświęconych lokalnemu dziedzictwu, także o charakterze popularnonaukowym.

Dziękujemy prelegentkom i prelegentom, przybyłym gościom, słuchaczkom i słuchaczom oraz wszystkim, którzy przyczynili się do organizacji konferencji. Szczególne podziękowania kierujemy do Sabiny Jakubowskiej, zaprzyjaźnionej z biblioteką pisarki i badaczki za to, że podzieliła się z nami pomysłem zorganizowania konferencji dotyczącej dziedzictwa kulturowego i wspólnie mogliśmy przygotować to wyjątkowe wydarzenie.

Zapraszamy do zapoznania się z relacją fotograficzną, oglądania nagrania konferencji oraz lektury dostępnych referatów.

• dr Sabina Jakubowska – Imiona – dziedzictwo kultury artykuł, prezentacja
• Lucjan Kołodziejski – Mieszkańcy Borzęcina w świetle Liber Status Animarum z lat 1870-1955 streszczenie, prezentacja
• dr hab. Andrzej A. Zięba – Zapomniane dziedzictwo: Faronada, czyli rebelia kościelna w międzywojennym Wiśniczu
• dr Anna Brzyska – Dziedzictwo kulturowe brzeskich Żydów: symbolika płaskorzeźb i piękno inskrypcji na nagrobkach na cmentarzu żydowskim przy ul. Czarnowiejskiej
• dr Kinga Wenklar – Zaśpiewaj mi, kim jestem. Tradycja wspólnego śpiewu jako sposób włączania do wspólnoty na przykładzie kobiecej tradycji śpiewaczej Pokucia i Huculszczyzny
• Agnieszka Sala – Fryderyk Sala – z Jadownik przez Łańcut do Przeworska
• Natascha Gurgul – Poza dobrem i złem rodzą się gwiazdy artykuł, prezentacja
• Anetta Stachoń – Muzeum im. prof. Stanisława Fischera w Bochni – niezwykłe dziedzictwo niezwykłych ludzi streszczenie, prezentacja
• Alicja Koźmińska – Dziedzictwo kulturowe regionu w przestrzeni Biblioteki Pedagogicznej w Tarnowie Filii w Brzesku artykuł, prezentacja
• Adam Lejczak – Rola wydawnictwa naukowego w promowaniu nauki, kultury i historii
• Jerzy Świerczek – Przekazywanie dziedzictwa kulturowego regionu jako cel działań Towarzystwa Miłośników Ziemi Jadownickiej artykuł, prezentacja

—

PiMBP w Brzesku

VIDEO