Głos w sprawie przejęcia Dworu Łasińskich w Przyborowie

9 lutego 2025 r. w Przyborowie odbyło się spotkanie dotyczące wizji dalszych losów dworu Łasińskich oraz otaczającego go zespołu parkowego. W trakcie spotkania mieszkańcy przedstawili szereg swoich propozycji.

Głos w sprawie zabrał także Janusz Kwaśniak – wójt Gminy Borzęcin 1998-2024.

Stowarzyszenie Tradycji i Kultury Dworu Łasińskich, wspierane przez Mieszkańców, podjęło niezwykle cenną inicjatywę przejęcia od Skarbu Państwa zabytkowego dworu w Przyborowie. To krok w stronę ocalenia ważnego dziedzictwa historycznego i kulturowego, który zasługuje na pełne uznanie.

Wśród propozycji dotyczących zagospodarowania obiektu pojawiły się, w mojej ocenie, koncepcje trudne do zrealizowania, takie jak ulokowanie w zabytkowym budynku przedszkola czy żłobka, które z dużym prawdopodobieństwem napotkają istotne przeszkody natury prawnej i technicznej. Przepisy dotyczące ochrony zabytków oraz wymogi stawiane placówkom oświatowym i opiekuńczym są trudne do pogodzenia, zwłaszcza w obiektach wymagających kompleksowej przebudowy i dostosowania do współczesnych standardów bezpieczeństwa oraz funkcjonalności. Nie oznacza to jednak, że dwór nie może zyskać nowego życia.

Przy odpowiedniej współpracy wszystkich zaangażowanych stron, w tym Gminy Borzęcin, możliwe jest stworzenie przestrzeni tętniącej życiem społecznym i kulturalnym. Po renowacji obiekt mógłby pełnić funkcje muzealne, obejmujące izbę pamięci poświęconą dziedzictwu, dorobkowi i spuściźnie rodu Łasińskich oraz rodziny Bezardów. Uzupełnieniem oferty mogłyby być kawiarnia lub restauracja oraz zaplecze rekreacyjne, dostępne dla szerokiego grona odbiorców. Tego rodzaju zagospodarowanie stanowiłoby istotne miejsce organizacji wydarzeń społeczno-kulturalnych na mapie regionu, jednocześnie szanując historyczny charakter dworu i sprzyjając integracji lokalnej społeczności.

Analizując możliwości realizacji tego przedsięwzięcia, należy jednak wziąć pod uwagę skalę wyzwań związanych z renowacją, dostosowaniem oraz późniejszym utrzymaniem tego typu obiektu. Rewitalizacja zabytków, zwłaszcza tych wymagających kompleksowych prac budowlanych i konserwatorskich, wiąże się z wysokimi kosztami oraz koniecznością spełnienia restrykcyjnych wymogów wynikających z przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Stąd kluczowe znaczenie ma nie tylko słuszność inicjatywy, ale także odpowiedni dobór podmiotu zdolnego do jej skutecznej realizacji.

Z perspektywy efektywności przedsięwzięcia, najwłaściwszym rozwiązaniem wydaje się zaangażowanie Samorządu Województwa Małopolskiego jako podmiotu o odpowiednim potencjale organizacyjnym, finansowym i merytorycznym. Województwo dysponuje znacznie większym budżetem na działania związane z ochroną i rewitalizacją zabytków oraz posiada szerszy dostęp do środków zewnętrznych, w tym funduszy Unii Europejskiej, co w praktyce zwiększa szanse na kompleksową realizację inwestycji bez nadmiernego obciążenia budżetu lokalnego.

Kluczowym atutem Województwa Małopolskiego jest również posiadanie wyspecjalizowanych instytucji kultury, takich jak Muzeum Ziemi Tarnowskiej w Tarnowie, które nie tylko posiada bogate doświadczenie w zarządzaniu podobnymi obiektami, ale także prowadzi już tego typu placówki, jako oddziały tej instytucji, tj.:

• Muzeum Zamek w Dębnie
• Muzeum Dwór w Dołędze
• Muzeum Etnograficzne w Tarnowie
• Muzeum Historii Tarnowa i Regionu
• Muzeum Ratusz – Galeria Sztuki Dawnej
• Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach
• Zagroda Felicji Curyłowej w Zalipiu
• Regionalne Centrum Edukacji o Pamięci w Tarnowie.

Dzięki zdobytemu doświadczeniu Muzeum Ziemi Tarnowskiej posiada kompetencje niezbędne do sprawnego prowadzenia tego typu inwestycji, skutecznego pozyskiwania środków na prace renowacyjne, a także późniejszego zarządzania obiektem i organizacji oferty kulturalno-edukacyjnej. Utworzenie w Przyborowie oddziału, na wzór innych placówek, pozwoliłoby w pełni wykorzystać potencjał zabytkowego dworu, czyniąc z niego ważny punkt na mapie turystycznej regionu.

Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że Józef Gawron, radny Województwa Małopolskiego, a zarazem wieloletni członek Rady tego Muzeum, aktywnie wspiera inicjatywę przejęcia i zagospodarowania dworu. Zaangażowanie przedstawiciela Sejmiku Województwa stanowi istotny atut i może przyczynić się do sprawniejszego przeprowadzenia procedur związanych z przejęciem obiektu oraz jego późniejszym zagospodarowaniem.

Z perspektywy społeczno-gospodarczej, renowacja dworu w Przyborowie i utworzenie w nim placówki muzealnej, jako oddziału instytucji kultury Województwa Małopolskiego przyniosłoby szereg korzyści, w tym:

• wzrost atrakcyjności turystycznej Gminy Borzęcin i regionu,
• rozwój lokalnej przedsiębiorczości (gastronomia, usługi turystyczne, rękodzieło),
• stworzenie przestrzeni do działań społeczno-kulturalnych i edukacyjnych,
• promocja dziedzictwa historycznego i kulturowego regionu,
• aktywizacja mieszkańców poprzez włączenie ich w działania towarzyszące funkcjonowaniu obiektu.

Podsumowując, przejęcie zabytkowego dworu w Przyborowie przez Województwo Małopolskie oraz utworzenie w nim oddziału Muzeum Ziemi Tarnowskiej to rozwiązanie najbardziej racjonalne i dające realną szansę na skuteczną realizację przedsięwzięcia. Po przeprowadzeniu odpowiednich prac renowacyjnych dwór mógłby stać się prawdziwą Perłą Regionu, łącząc w sobie funkcje muzealne, edukacyjne i rekreacyjne, a tym samym przyczyniając się do rozwoju turystyki i podniesienia jakości życia lokalnej społeczności.

Uważam, że samorząd Gminy Borzęcin, we współpracy ze Stowarzyszeniem Tradycji i Kultury Dworu Łasińskich, mieszkańcami, sołtysem, Radą Sołecką Sołectwa Przyborów, radnymi Sejmiku Województwa Małopolskiego oraz samorządem powiatu lub przy jego wsparciu, powinien podjąć rozmowy z Zarządem Województwa Małopolskiego w celu przejęcia obiektu przez Województwo i utworzenia w nim oddziału Muzeum Ziemi Tarnowskiej. W mojej opinii, to jedyna rozsądna opcja przejęcia obiektu, która gwarantuje jego późniejszą renowację i utrzymanie, z zachowaniem dostępności dla Mieszkańców i turystów.


Janusz Kwaśniak

—
fb Janusz Kwaśniak