„Księgę życia” ze wskazówkami jak należy postępować z chorymi i umierającymi, a także pergaminowy zwój z cytatami z Tory oraz hebrajskie książki z bibliotecznymi pieczątkami odkryli pracownicy remontujący kamienicę w centrum Brzeska (Małopolskie), gdzie dawniej było getto.
O znalezisku poinformowali twórcy programu „History Hiking”, którzy na swoim kanale na YouTube zamieścili nagranie opisujące odkrycie. Zbiór stanie się częścią wystawy stałej w Muzeum Regionalnym w Brzesku. Otwarcie ekspozycji planowane jest na 26 stycznia.
Księgozbiór sprzed 80 lat ukryli na strychu kamienicy najprawdopodobniej Żydzi, spodziewający się likwidacji getta.
– „Być może mieszkańcy zostawili kamienicę, a wcześniej ukryli fragmenty pism dla nich świętych, aby nikt później ich nie uszkodził, aby nie doszło do profanacji” – mówi w nagraniu Maciej Regewicz, prowadzący „History Hiking”.
Remontowana kamienica stoi przy ul. Chopina 8 w centrum Brzeska, na granicy dawnego getta. Przez kilkadziesiąt lat budynek był opuszczony. Cennego dla historyków odkrycia ekipa remontowa dokonała we wrześniu ubiegłego roku.
– „Depozyt pokazuje jak wyglądało życie społeczności żydowskiej w Brzesku. Księgozbiór pokazuje nam nie tyle co kulturę żydowską, co pewne informacje o poprzednich mieszkańcach kamienicy” – powiedział Regewicz.
Wśród znalezisk są m.in. „Księga życia” zawierająca wskazówki jak należy postępować z chorymi i umierającymi oraz hebrajskie książki z pieczątkami brzeskich i krakowskich bibliotek. Na okładkach niektórych publikacji zapisane są nazwiska żydowskich rodzin mieszkających w Brzesku. Historycy zwrócili uwagę na pergaminowy zwój z fragmentami Tory.
Odkryte teksty przeanalizował ceniony brytyjski antropolog, mieszkający w Krakowie, prof. Jonathan Webber – były wykładowca Oxfordu i przewodniczący UNESCO ds. Studiów Żydowskich i Międzywyznaniowych. Prof. Webber potwierdził, że pergamin zawiera fragmenty Tory i jest wkładem do mezuzy, którą Żydzi tradycyjnie zawieszają na zewnętrznej prawej framudze drzwi. Ślad po mezuzie jest widoczny na framudze kamienicy przy ul. Chopina.
– „Teraz mamy nie tylko ten ślad, lecz również klaf (zwitek pergaminu z cytatem z Księgi Powtórzonego Prawa-red.), czyli wkład do mezuzy, która znajdowała się w tym domu” – powiedziała Anna Brzyska ze Stowarzyszenia Pamięć i Dialog. Wspólna Historia, które opiekuje się m.in. żydowskim cmentarzem w Brzesku.
Getto w Brzesku Niemcy zaczęli tworzyć wiosną 1941 r. Stłoczono tu 6-7 tys. Żydów. Likwidacja getta nastąpiła w połowie września 1942 – Żydów przetransportowano do obozów w Bełżcu, Majdanku i Oświęcimiu.(PAP)
Materiał obejrzało już ponad 34 tysiące widzów. W 22-minutowym materiale poznajemy wiele faktów dotyczących depozytu ukrytego na terenie dawnego getta w Brzesku.
Maciej Regewicz opowiadający o odkryciu w brzeskim gettcie dołączył przed kilkoma miesiącami do redakcji i został nowym prowadzącym “History Hiking” – popularnego kanału YouTube o tematyce historyczno-eksploracyjnej. Regewicz prowadzi odcinki na zmianę z dotychczasowym prowadzącym Łukaszem Kazkiem.
W maju 2020 roku Łukasz Kazkek wspólnie z Mateuszem Kudłą utworzył kanał YouTube pt. History Hiking, na którym co tydzień prezentuje materiały o tematyce historycznej oraz urban exploration. Kanał zdobył do tej pory 334 tys. subskrybentów, osiągając oglądalność na poziomie ponad 51 milionów wyświetleń. Za stworzenie projektu, Kudła i Kazek zostali nagrodzeni m.in. Złotym BohaterONem Publiczności.
Mateusz Kudła jest znany w Brzesku. W 2019 roku zrealizował film dokumentalny na podstawie wspomnień Dova Landau, byłego żydowskiego mieszkańca Brzeska byłego więźnia niemieckich obozów koncentracyjnych Auschwitz-Birkenau i Buchenwald. Premiera obrazu wyprodukowanego przez Stowarzyszenie Pamięć i Dialog. Wspólna Historia odbyła się w 77. rocznicę likwidacji brzeskiego getta.
Historia regionu na kanale History Hiking
Do tej pory na kanale History Hiking pojawiły się następujące materiały na temat historii naszego regionu:
Czchów. Tajemnica starej kasety i… poszukiwania skarbu na kanale History Hiking <==
Świadectwo rabacji – o rzezi galicyjskiej na kanale History Hiking <==
Brzesko i historia brzeskich Żydów na kanale History Hiking <==
—
foto&video: History Hiking
bko/ autor: Beata Kołodziej / dzieje.pl
VIDEO