Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Brzeski akcent pamięci o pomordowanych
27 stycznia obchodzimy Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Data jest nieprzypadkowa bowiem wtedy właśnie wyzwolono Auschwitz. Z Brzeska i okolicy w Zagładzie zginęło wielu Żydów i Polaków.
O brzeskim akcencie związanym z upamiętnieniem ofiar wspomniała brzeska pisarka – Sabina Jakubowska.
– W 1957 roku Muzeum w Auschwitz ogłosiło konkurs na Międzynarodowy Pomnik Ofiar Faszyzmu. Swój projekt zgłosił też pochodzący z Brzeska rzeźbiarz Antoni Kostrzewa.
Ogromna granitowa płyta, na której zamierzano wykuć setki tysięcy nazwisk autentycznych ofiar, z wmurowaną bocznicą torów kolejowych, świadectwem ich cierpienia, prowadzić miała do obelisku, który miał zostać skonstruowany jako kolosalna płonąca pochodnia.
Pomysł ten nie został zrealizowany, ale zachwycił się nim krakowski poeta Andrzej Bursa, który Antoniemu Kostrzewie zadedykował wiersz: „Rozmowa z rzeźbiarzem” – napisała na swoim profilu Sabina Jakubowska.
„Rozmowa z rzeźbiarzem”
Tu nad Sołą gdzie rok w rok porasta łagodna trawka
Wonne posłanko dla sentymentalnych
Gdzie przezorni wynoszą powoli druty i gruz z obozu
Do łatania obór i kurników
Postawię pomnik
4 kilometry kamiennych płyt
Aby kroki wywołały echem
Głód śmierć i strach
Które po bokach wykuję reliefem
1 kilometr – tysiące kroków
4 kilometry – 4 tysiące kroków
Będą szły delegacje będzie szedł pochód
Pod sierpniowym uprzykrzonym słońcem
Przez listopadową zawieję
Będą nieśli zdrowe brzuchy zdrowe karki
I zaciąży im blaszany wieniec
I jak jarzma zaczną dusić watowane marynarki
A każdy krok śmierć
Krok: ból
Krok: strach
Odpowie echem
Z poskręcanych kamiennych rąk nóg i warg
Które po bokach wykuję reliefem
Nie… ja nie choruję na monumentalizm
Dla mizernych mumii faraonów
Budowano piramidy pychy
Chciałbym tylko by dzwoniło stale
W architekturze pustej tętno ciszy
Spójrz jak potocznie hałasuje miasto
Im trzeba przypominać trzeba krzyczeć
A przy końcu mocniejszy akcent
Zapalę jak błyskawicę.
—
foto: ze zbiorów Auschwitz Memorial / Muzeum Auschwitz
Sabina Jakubowska / IB