Regionalny wtorek / Ze zbiorów biblioteki – Kroniki Jana Burlikowskiego
Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Brzesku przeniosła część swojej działalności kulturalną i edukacyjną do Internetu.
Od początku listopada 2020 r. na stronie internetowej i w mediach społecznościowych biblioteki publikowane są różnego rodzaju treści promujące kulturę, czytelnictwo i region brzeski, m.in.: recenzje książek, ciekawostki regionalne, kulisty z życia biblioteki, filmiki z zajęciami dla dzieci, wpisy okolicznościowe, propozycje oferty kulturalnej online.
We wtorki na stronie Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Brzesku publikowane są artykuły związane z historią Powiatu Brzeskiego. Poniżej kolejny, trzydziesty czwarty już z kolei tekst, jaki zostały opublikowany w tej serii.
Archiwum działu „Regionalny wtorek” <==
==
Decyzją Rady Miejskiej skwer znajdujący się przy Regionalnym Centrum Kulturalno-Bibliotecznym w Brzesku będzie nosił imię Jana Burlikowskiego. Zasłużony dla miasta i powiatu Kronikarz po raz pierwszy doczekał się takiego wyróżnienia. W ramach „regionalnych wtorków” dzisiaj przypominamy kroniki Jana Burlikowskiego, dzieło, które zapewniło mu wdzięczność i pamięć mieszkańców Brzeska.
Jan Burlikowski nad „Kronikami” pracował skrupulatnie przez 20 lat. Wiele godzin spędził w archiwach w Krakowie, Bochni i Tarnowie. Przeprowadził dziesiątki rozmów z mieszkańcami, utrwalając ich wspomnienia. Wiedział, że pamięć ludzka jest ulotna, a czas bezpowrotnie zaciera ważne ślady. Metodyczną pracę swojego ojca wspominał Stanisław Burlikowski: „Zebrane materiały segregował tematycznie, a następnie zasiadał do starej maszyny i pisał (…). Były tych materiałów całe stosy, poukładane na dwóch szafkach prawie do sufitu”.
W latach 1966-1975 powstała „Historia powiatu brzeskiego” – zebrana w sześciu tomach, obejmuje czasy od 1960 do 1975. „Historia miasta Brzeska”, która również liczy 6 tomów, powstała później, w latach 1975-1986. Kronikarska relacja tutaj rozpoczyna się od 1385 roku, wraz z pierwszą udokumentowaną informacją o Brzesku, a kończy na roku 1948.
Kroniki zawierają ponad 2000 zdjęć. Niektóre z nich autor wykonywał sam, jeżdżąc po okolicy. Część fotografii pochodzi ze szklanych negatywów z zakładu fotograficznego pani Marii Srokowej. Wśród zdjęć znajdziemy m.in. unikalne obrazy najstarszej synagogi w Brzesku zrobione w czasie jej rozbiórki, fotografie z przejazdu konduktu pogrzebowego Wincentego Witosa przez Brzesko we wrześniu 1945 roku, rekwizycję dzwonów z kościoła św. Jakuba przez hitlerowców w czasie wojny, zdjęcia browaru Okocim i inne.
Uzupełnieniem kronik są mapy, których kopie udostępniał Burlikowskiemu Urząd Geodezji. Czarno-białe szkice autor odręcznie kolorował i zaznaczał na nich ważne punkty. Najstarsza mapa – austriacka z 1847 roku pokazuje miasto z ulicami o innym niż dzisiejszy przebiegu, inaczej zarysowanym korytem Uszwicy i wyraźnie zaznaczoną starą synagogą na południe od Rynku. Obok zdjęć, w kronice możemy znaleźć rozmaite dokumenty: teksty ogłoszeń, oryginalne świadectwa cechowe, świadectwo moralności, pieniądze z okresu okupacji, fragmenty dzienników, uchwały rady miasta. Są różne anegdoty i… legenda spisana przez Romana Brandstaettera o tym, jak hrabia Kryspin Żeleński spierał się o stary cmentarz żydowski z rabinem Izaakiem Brandstaetterem, a skutecznie pogodziła ich dopiero śmierć.
Kroniki Jana Burlikowskiego w oryginale zostały zakupione od rodziny autora przez Urząd Miejski w Brzesku pod koniec lat 90. ubiegłego wieku. Obecnie znajdują się w archiwum Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Brzesku. Kilkanaście lat temu zostały wydane przez Brzeską Oficynę Wydawniczą i należą do najczęściej wypożyczanych książek o tematyce regionalnej w naszej bibliotece, często wykorzystywanych przez uczniów i studentów. Nie są jedynie suchą relacją, sprawozdaniem historycznym, lecz fascynującą opowieścią o historii miasta i regionu.
Źródła:
Skórnóg Renata, Brzeski Długosz, BIM, nr 15, 1996, s. 16-17.
Burlikowski Stanisław, Wspomnienie o moim Tacie Janie Burlikowskim, BIM, maj 2011, s. 25.
Dojka Iwona, Zasypie wszystko, zawieje…, BIM, nr 3, 2005, s. 10.
—
PiMBP w Brzesku