Światowy Dzień Walki z Rakiem. Badaj się!

4 lutego obchodzimy Światowy Dzień Walki z Rakiem. Narodowy Fundusz Zdrowia finansuje programy profilaktyki raka jelita grubego, szyjki macicy oraz piersi. W ubiegłym roku profilaktyczną kolonoskopię wykonało blisko 12 tys. Małopolan. Na cytologię w programie zgłosiło się blisko 40 tys. mieszkanek naszego regionu, a mammografię zrobiło ponad 100 tys. kobiet.

­– Według Światowej Organizacji Zdrowia gdyby Europejczycy przestrzegali 12 zasad Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, dałoby to szansę na uniknięcie aż 50 proc. zgonów powodowanych przez nowotwory. Małe wybory mają tu wielką wagę. Zapalę albo nie zapalę papierosa, poćwiczę albo odpocznę na kanapie, ugotuje zdrowy obiad albo zabiję głód słodyczami, zgłoszę się na badania profilaktyczne albo je zignoruję– mówi Elżbieta Fryźlewicz-Chrapisińska, dyrektor Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w Krakowie.

– Narodowy Fundusz Zdrowia finansuje program profilaktyki raka jelita grubego, szyjki macicy oraz piersi. To szansa, by upewnić się, że jesteśmy zdrowi. A jeśli jest inaczej – rozpocząć leczenie na wczesnym etapie choroby, gdy jest ono skuteczniejsze – dodaje.

Kolonoskopia

Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej diagnozowanych. Z danych Krajowego Rejestru Nowotworów wynika, że w 2022 roku zachorowało na niego ponad 19 tys. Polaków, w tym blisko 1,6 tys. Małopolan. Ten rodzaj nowotworu rozwija się ze zmian łagodnych tzw. polipów. Zanim do tego dojdzie może minąć nawet kilkanaście lat. Możliwość wykrycia zmian i – o ile to możliwe –  ich usunięcia, daje profilaktyczna kolonoskopia. W ramach programu badań przesiewowych mogą ją wykonać mężczyźni i kobiety w wieku 50-65 lat, którzy nie korzystali z tego rodzaju diagnostyki w ciągu ostatnich 10 lat. Program jest przeznaczony także dla młodszych osób – w wieku 40-49 lat, jeśli ich bliscy krewni (pierwszego stopnia) chorowali na nowotwór jelita. Badanie nie wymaga skierowania, wystarczy zgłosić się do jednej z placówek, które realizują program. W całym województwie jest ich 30.

Analiza małopolskiego NFZ pokazuje, że w ub. r. z programu skorzystało blisko 12 tys. Małopolan: 7 tys. kobiet i 5 tys. mężczyzn. U 95 z nich wykryto zmiany nowotworowe.

– Co istotne blisko 85 proc. badań wykonano w znieczuleniu. Strach przed bólem nie powinien być więc wymówką przed kontrolą swojego jelita – mówi dyr. Fryźlewicz-Chrapisińska.

Cytologia

700 tys. Małopolanek może w tym roku wykonać cytologię w programie profilaktyki raka szyjki macicy. Jest on przeznaczony dla kobiet w wieku 25-64 lata, które nie badały się w ostatnich trzech latach.

Podczas cytologii jest pobierany materiał z szyjki macicy, który następnie trafia do oceny mikroskopowej. Jeśli wynik jest prawidłowy, wystarczy powtórzyć badanie za trzy lata albo – w szczególnym przypadkach – za rok.

Badania w ramach programu można wykonać w każdym gabinecie ginekologicznym, który zawarł umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia. W Małopolsce jest ich ponad 200.

W ubiegłym roku w programie zbadało się blisko 40 tys. kobiet. U blisko 250 z nich wykryto różnego rodzaju zmiany, a kolejne 200 skierowano na pogłębioną diagnostykę.

Mammografia

700 tys. to także liczba Małopolanek, dla których 2025 rok jest czasem na mammografię. Program profilaktyki raka piersi jest przeznaczony dla kobiet w wieku 45-74 lata. W ramach niego mogą one raz na dwa lata wykonać badanie mammograficzne. Bezpłatnie, bez skierowania, bez kolejek. Wystarczy zgłosić się do jednej z 33 pracowni stacjonarnych w regionie albo do mobilnego gabinetu – mammobusu.

Mammobusy docierają przede wszystkim do mniejszych miejscowości i wsi, by mieszkające tam kobiety mogły kontrolować swoje piersi bez konieczności dalekich podróży. Diagnostyka na ich pokładzie nie różni się jakością od tej wykonywanej w stacjonarnej pracowni. Tylko w lutym zaplanowano 87 ich postojów m.in. w Wojniczu, Bobowej czy Jordanowie.

Nasza analiza pokazuje, że w ub. r. w programie profilaktyki skontrolowało piersi ponad 101 tys. Małopolanek. To o 26 tys. więcej niż w 2023 r. Blisko 53 tys. z nich zbadały się na pokładzie mammobusów, które wyjeżdżały w różne części regionu aż 1033 razy. W badaniach wykryto 146 nowotworów złośliwych i 365 zmian podejrzanych wymagających dalszej diagnostyki.

Informacje o wszystkich programach profilaktycznych finansowanych przez NFZ i adresy placówek, gdzie są wykonywane badania, można znaleźć na stronie małopolskiego NFZ w zakładce „Profilaktyka z NFZ”.

—

NFZ